Ukiuni pingasuni kingullerni tusartuaqqipparput-aasit, meeqqat atugaat iliuuseqarfigineqalersaartut. Suliniutinillu takunata. Qallunaat-Nunaat 85 mio.kr. tapiissuteqarput. Taakku suliniutinut atorpagut? Naamik. Suliluunniit susoqanngilaq.
Aningaasat immikkoortinneqarsimasut allaffissornikkut aaqqissuusseqqinnernut aamma siunertaligaapput soorunami aamma suliniutitsialappassuit takkussuuttussaapput, taamaakkaluaq killiffik naammaginanngingaarami kanngunaannarpoq.
Naatsumik oqassagaanni pinaveersaartitsineq siusissumillu suliniuteqartarnerit tassaapput, siunissami inuunermi equsuunnginnissamut, qularnaaqqutit. QULAKKEERTARTUSSAAVARPUT, meeqqat nerisarnissaat, toqqissillutik innarfissaqarnissaat, ulluinnarminni toqqisisimasuunissaat – taakku qulakkeerutsigit aamma atuarnerminni ingerlalluarnissaat, suliffeqarnermigut ingerlalluarnissaat ilinniagaqarluarnissaallu, ilanngullugit qulakkiissavagut. Pisariaqarluinnarpoq ornittakkanik peqartitsinissarput, isumaginnittussaatitaasunik sulisulinnik, kialaartitsisinnaasunik, toqqissisimatitsisinnaasunik allatigullu ikiuisinnaasussanik. Katsorsartinneq akeqassanngilaq – taamaalineratigut utoqqatsissutissaarutissaagut misissuinissatsinnut, innersuussinissatsinnut kiisalu angajoqqaanik ikiuinissatsinnut.
Kinguuttooqqaffigivitagut, tassaapput tarnikkut nappaatillit nakorsartinnissaat. Taamaattumik siunnersuutigerusupparput, holdinik arlaqarnerusunik aallarniisoqassasoq atuartitsinikkut angajoqqaanillu pikkorissaatitsinikkut, suleqatigiiaat iluini , eqimattanngorlugit-katsorsaariaatsinik, inooqatigiinnik ingerlarsortitsinernik, suliaqartareersut uani eqqarsaatigineqarput. Sivisuumik suliffissaaleqisimasunik ataatanik ikiorsiinerit, kamassaqarnermikkut iliuusissaasuasartunik kipiluttunartooqqasunik immersuinerit, siusinaartukkut suliniuteqarnerit soorlu atualertussanut atualerlaanullu. Pinaveersaartitsinikkut, meeqqanik inuusuttunillu atornerluinissamu- pinerluttuiornissamut sanngiiffilinnik- ilaqutariinnik iluminni persuttaanermik ajornartorsiutilinnik- sullissinerit `Alternativ til Vold` (=`Persuttaanermut Paarlaallugu`) tunngavigalugu katsorsaariaatsit nunarsuaq tamakkerlugu iluatsilluartumik atugaasut atorlugit – persuttaasarnernik angerlarsimaffinnilu eqqissiviilliorfiusuni annikillisaanertigut angusanik takussutissaqareersut – OQARTUSSAT TUNGAANNIIK INGERLASSAMIK, takusartakkatsinni politiit kisimik tamakkunuunatigut suliniuteqartartuugamik.
Suliniuteqarfissatta iluini immikkut tapiissutaasimasut 85 mio. kr. atorluarniartussaavagut, suliniutissanut ukununnga atussavagut:
1.Kommunini tamaginni sullissinerup iluani TASKFORCEQALERNISSAQ, imaappoq suleqatigiititat, siammasissumik sullissisinnaasut, immikkut tamarmik ilisimatusaatillit.
2. MATU ATAASEQ ISERFISSAQ – PERIUSEQ: Qulakkiigassaraarpulli, suliaq saaffiginnissutigineqartoq, inaarsarnissaanut piffissatigut killilersuutinut, tulluarsartassagatsigu. Saaffiginnittoqartillugu ingerlaannaq susoqartassaaq, tamannalu pisassaaq ilaqutariit akuutillugit/suleqatigalugit.
3. Ilaqutariit paasiniaaffigissavagut, suleqatigiititatut – ASSORTUINIARTUTUT INISSEQQANATA.
4. Ilaqutariinnut ikorfartuisinnaasut pisinnaatilluta atortassavagut – taakkuupput inuttut nukissaqarlutik, soqutiginnillutik, periarfissaqarlutillu, meeqqap/meeqqat inuunerannut nuannersumik sunniuteqaqataarusussuseqarlutik ikiuutaasarusuttut.
5. Utaqqiisaasumik inissiigallarsinnaanerit atorluassavagut – ilaqutariit katsorsarneqarnissaminnut periarfissinnerini – meeqqamik tigoqqinnissaannut piareersarneqarnerini, atornerluisuusimasinnaapput, angajoqqaajunermut pikkorissaataasinnaapput, nerisassiornermut tunngasinnaapput imaluunniit misigissusilerinermut ilinniutaasinnaapput. Aningaasartuut pisarialiuvoq, ilaqutariit amerlanerit avissaartuutinnginniassammata, meeqqallu allivallaartinnagit kinguaariinni taamaattussaannartut inisseqqaneq qimatsikkusullugu, immaqalu aamma namminneq taassuma qimanniarneranut iliuuseqaatigalutik.
Akisoorujussuussagaluarluni, siunissaq ungasinnerusoq isigalugu inuiaqatigiittut sipaaruteqarfigisussaavarput.
Ullumikkut meeqqanuinnaq inuusuttunuinnarlu katillugit 140,6 mio. kr. aningaasartuuteqartarpugut, taakkunannga 46 mio,.kr. meeqqanut tapiutitit il.il. atorneqartarput, 54,5 meerartaarsimallutik angerlarsimaannartunut, 6,7 mio.kr. paaqqinnittarfinnut, 10 mio kr.immikkut suliniuteqarfinnut, 22,6 mio.kr. pinaveersaartitsinikkut suliniutinut. 0 kr´nerpiaq sumiginnakkat inuttut suliniuteqarfiginerinut atorneqartarput. Tamanik siunissarissaartitserusukkutta, suliniuteqarfissat taakku saattariaqarpagut saniatigullu nutaanik suliniutinik aallarnigaqarluta.
Aaqqissuusseqqinnermik kinguneqartitsisariaqassaagut- isumaginninnermut-ilaqutariinnermut-inatsisiseqarnikkut-ilinniartitaanikkut-aningaasaqarnikkullu naalakkersuisoqarfiit akimorlugit suleqatigiissutaasussamik. Sulisoqarnikkut annertusaasariaqassaagut, aningaasartuutissanut inatsit kalluartariaqassavarput allannguuteqartitsisariaqalissagatta, kommuninillu suleqatigeqarnerput sakkortusaavgisariaqassallutigu. – ingammik suleriaatsinik allannguinissatigut, ilaqutarinnullu atugarliuutilinnut, meeraappata angajoqqaajuppata assigiimmik innersuussivigisinnaasassatsinnik periarfissarsiortariaqalissagatta. Taamaaliornianngikkutta tupinnassaqaaq – taakkuuppummi sulissuteqaatissatsitut saarlerpaanngortitassagut, allanimmi pingaarnerusoqanngilaq.
Siunissami nukittuunik, pikkorissunik aqutsilluarsinnaasunik ,innuttaaqateqalissagutta – taannaavoq sakkortunerpaamik suliniutissatsitut siullertut inissitassarput.
Ullumimi taamaattoqannginnami. Tulleriissaarinigut ALLANNGORTILLUINNARTARIAQARPAGUT. Ullumikkut Kalaallit-Nunaanni peroriartuutigaagut hold A aamma hold B ´mut avittartut. Aali isertitanut, ilinniakkanut sumiuunermulluunniit tunngassuteqaratik. Naak immaqa kaputartuutsinneqarsinnaagaluarlutik.
Aporfik unaagami, ineqarfigisami saaffissaasuasarneq, inuttut ajornartorsiutit qimallugit immut ilaquttanillu kivitsisinnaaneq.
Ullumikkut inuusuttagut – nukissallit – nunarsuarmioqatiminnik inuusoqatiminnik peqateqarlutik, pinngortitaq avaatangiiserlu eqqartugassanngorlugit qaqittarpaat. Taakkunnguit paasilluaavissimavaat, peroriartornermi atukkat, suiaassuseq, kinguaassiuutitigut atukkat, immikkut inuiaassuseqarneq, peroriartorsimanerluunniit inuunermi iluatsitsilluarluni inuuneqarnissamut naalleraasuussanngitsut sunniuteqartariaqanngitsulluunniit. Inuunermi atukkat suugaluarpataluunniit iluatsitsineq periarfissaajuaannassaaq.
Ikinngutitik kammalaatitillu qanorluunniit qanilaarfigisarpaat atugarissaartuunersut atugarissaartuu. Ataatsimoorlutik suiaassuseq aallaavigalugu immikkoortitsineq akiorpaat, asanninneq oqariartuutigaat, ammip qalipaataanik assigiinngisitsineq akiorpaat kiisalu piviusunut tappiinneq akiorluguttaaq. Pissussat takoreertuusivaat; Inuk siulliunneqanngippat, tamakkiulluta qaamasumik pitsaasumilluunniit siunissaqanngilagut. Tamakkua Suleqatigiissitsisut nuannaarutigivaat – ullumikkut inuusuttut uagutsinniik eqqumaffeqarnerummata.
Taakkutut iliuuseqarta – oqaatsit imaqanngitsut iliuuseqarnermik taarsertigit.
Meeqqat inuusuttullu illersugaasariaqarput ULLUMI I DAG. MASSAKKUT iliuuseqarta!