Coronavirusi pillugu politikki
Nalunaaquttap akunnerata ataatsip ingerlaneriinnaani coronavirusi pillugit ilisimasavut nutaanik ilariataarsinnaasarput. Taamaattumik maanna pisariaqarluinnarpoq iliuuseqarsinnaassutsitta tunuarsimaarutiginnginnissaa. Iliuuseqajaanngikkuttami peqqinnissaqarfipput artorserujussuartussaavarput. Inoqativut timimik imminnut illersorsinnaassusaanik sanngiinnerusut mianereqqissaassavagut, taamatuttaaq utoqqartavut allallu piffissami qaninnerusumi ikiorneqarnissaminnik pisariaqartitsisinnaasut paarilluartariaqalerpavut.
Ikioqatigiifiusinnaasuni ikioqatigiigitsi, immissinnullumi aamma eqqarsaatigalusi. Utoqqaat, timimmik imminnut illersorsinnaanerannut ajornartorsiortartut assigisaallu pulaarnaveersaarallartigit. Uippakkajaassanngilagut, pisiniarfinni pisiassat amerlavallaat pisiarinaveersaakkit tamatta naammattunik pissamaateqaqqulluta, immitsinnut ungasillinerulaarta, eqqiluisaarnerpullu qaffasinnippaaffissamiitillugu.
Iliuusissat maanna pisariaqarsorisavut aajuku:
Nunarput aningaasaqarniarnerlu
* Pisortat suliffeqarfiutaanni sulisut angerlarsimaannartussat akissarsiaqarnissaat qulakkeertariaqarparput.
* Suliffeqarfiit namminersortut sulisumik akissarsiaqarsinnaanissaannut ikiorsertariaqarpavut. Immikkut taasarialittut aama ilaapput namminneq suliffeqarfeeqqanik kisimiillutik ingerlatsisut assigisaallu ikiorserneqarnissaminnik pisariaqartitsisinnaasut.
* Ilinniagaqarnersiutit (SU) allallu tapisiat piffissaq eqqorlugu pisarnertut ingerlasariaqarput. Akissarsiatigut isertitakittut ikiorserneqarnissaat aamma qulakkeertariaqarparput.
* Nunatta karsiata aninagasanut atorsimaneranut tunngasut pingaaruteqannginnerpaat suunersut nalilersorneqartariaqarput unitsinneqarallarlutillu. Aningaasanik atornianngisatsinnik atorniaqqinngikkallartariaqarpugut.
* Aningaasat suliffeqarfinni uninngatitsivinnilu ittut, sinneqartoorutit iluanaarutillu, maanna atorsinnaasavut uninngasuutigiunnarlutik suliniutinut aningaasaliissutaaqataasinnaanngorlik, sukkanerusumik eqaannerusumillu iliuuseqarluarsinnaaqqulluta.
* Atortorissaarutit pisiarisariaqakkagut pisiariniartariaqarpavut.
Peqqinnissaqarfik misileraavissallu:
* Sulisut peqqinnissaqarfimmi pinngitsoorsinnaanngisagut eqimattanut marlunngorlugit avittariaarpavut, taamaalilluni eqimattami siullermiittut napparsimalissagaluarpata aappaani ittut eqqugaannginniassammata.
* Akunnittarfiit allallu illusimaviusinnaasut matuneqarnikut inunnik mattullutik inissisimaviugallartussatut atorsinnaasaqarnerluta periarfissarsiortariaqarpugut; taamaalilluta immikkut sullissaqarsinnaalissagatta: utoqqaat, timimmik imminnut illersorsinnaanerannik ajornartorsiutillit allallu toqqissisimanartumik uninngagallarfigisinnaasaannik tunillaassuunnissap pinaveersaartinnissaanik qulakkeerinnittussat. Eqqiaasunik nerisassiortunillu eqqiluisaallaqqissunik suliffigisaminnillu saligaatitsilluarsinnaasunik atorfinitsitsinerit pissapput.
* Angerlarsimaffeqanngittut allallu ikiortariaqartut aaqqiivigineqassapput, virusip aamma taakkununnga eqquisinnaanera pinaveersaartinniarlugu. Inuiaqatigiinni inissisimanerlunnertik peqqutigalugu eqqugaasussaanngillat.
* Napparsimaviit marlunnorlugit agguataarfigisariaqarpavut: Tunillatsissimanngitsunut tunillatsissimasunullu inissisimaffissat, sumiiffinni tamanna assigiinngitssuni pisinnaanersoq naatsorsorneqassaaq. Sumiiffinni allani init atorsinnaasat nassaarineqartariaqarput, tunillatsissimasut misissorneqarfigisinnaasaannik, ininillu allanik tunillatsissimallutik ernummateqartut misissortiffigisinnaasaannik. Taamaalilluta inuppassuit napparsimavinni ataatsimoortinnissaralauat tunillaassuunernik kinguneqaratarsinnaasoq pinngitsoortissagatsigu.
* Peqqinnissaqarfimmut oqarasuaatikkut saaffiginninnerit tamaasa akeerutsissavagut, taamatuttaarlu politiinut attaveqarnerit allallu.
* Internet akeerukkallarli, neriulluta meeqqat inuusuttuaqqallu angerlarsimanerulissutigiumaaraat, aammalu paasissutissanik pissarsiaqarnissaq tamanut pisariillinerussammat, aamma oqarasuaatinut angallattakkanut.
* Piffissami sivisunerusumi nakorsaatit pisariaqartinneqartut pissarsiarissavagut, tarnikkut napparsimasut aamma isumagilluarniassagatsigit, taakkulu immikkut ittumik ulluni makkunani uisakajaarfiinni ikiorserluarneqarnissaat qulakkeerniartariaqarparput.
* Timmisartukkut inuit angallannerisa unitsinnissaannut inatsisitigut pisinnaatinneqarnerit pioreerput. Ullualunni angallannerup unitsinneqarallarnissaa eqqarsaatigilluaqquarput, suleriusissat inissiluarnissaat anguniarlugu, ullorluunniit ataaseq inissitsiterluarnissamut atorluarneqarsinnaavoq timmisartornikkullu angallaviunngikkallarsinnaalluni.
* Inuiaat apeqqutigaat nunap iluani angallannerit unitsinneqarallarsinnaanersut.
* Utoqqaat timimillu imminut illersorsinnaanissaanik ajornartorsiortut eqqiluisaartinneqarluarnissaat pingaartissavarput, soorlu akunnittarfiit suleqatigilissagutsigit, kiisalu taakkununnga sullissisut eqqiluisaarluinnartariaqarmata taamaalillutillu tunillaassuunnermik pinaveersaartitseqataasinnaallutik.
Niuerniartarfiit:
* Pisiniarfinni plastic-inik illersuisinnaasunik ikkussuisoqartariaqarpoq, taamatut ikkussuiffiusinnaasut tamarmik ikkussuiffigineqartariaqarput. Aaqqatit atorneqassapput, aaqqateqarfiusinnaanngittunilu ungasillisimaarneq atorneqassalluni.
* Sulisut aaqqateqarnissaat qulakkeerneqartariaqarpoq, aningaasat tunniunneqartut tingusarunikkit aaqqateqartariaqaramik, aningaasallu klorin atorlugu salinneqartarfissaannik peqartariaqarpoq, pappiaqqallu aningaasat akiliutigitinneqannginnissaat sapinngisarput tamaat pinaveersaartisavarput. Kortimik akiliisinnaasut tamarmik kortitik atorlugit akiliisassapput.
* Nammineq pisiassanik scan-erineq, billetsinik allanillu nammineq scan-erisinnaaffinni inuit naminneq scan-erisariaqarput. Scan-erutit assammik paarisakkat atorneqassanngillat, scan-erutilli illuanut saatsinneqarallassallutik.
* 2 miiterinik inoqatit qanillinngisaannakkit, pisiniarfinniluunniit isersimasinnaasut aamma killilersortigit.
* Pisiassat ataasiakkaat pisiarineqarsinnaanerat killilersorneqartariaqarput, inuit amerlavallaanik pisiniapiloornissaat killilersorniarlugu.
Inuttut ataasiakkaatut akisussaaffiit:
Kim Kielsen-ip oqarneratut inuit attaveqarfigisimasatit allatukkit angalasimaguit tunillaassuuffiusinnaasuni. Ulluni 14-ini angerlarsimagallarit. Aammalu:
* Napparsimasut, utoqqaat, inuillu timimmik imminnut illersornissaannut ajornartorsiortut pulaanngikkallakkit.
* Immissinnut pisariaqanngitsumik pulaarnaveersaaritsi.
* Angerlarsimafissinni eqqiluisaarluinnaritsi. Asassinnaasatit imermik qaqorsaammillu asattakkit. Skuutit aaqqatitillu silamiitissinnaagukkit taamak iliorit. Atisat errukulasigit, minnerpaamik 60 grad-inik kissassusilimmi atisanik errorsisarit, oqurutit allarutillu minnerpaamik 80 grad-imiitillugit errorsinnaagussigit taamak iliortaritsi.
* Inoqatitit qanillinaveersaakkit. Qaninnerpaaffissaq 1,5 – 2 miiterit.
* Kiinnat attuuanaveersaartaruk, attuuasatit killilersorniarsarikkit aaqqatinik illersuuteqartinnak. Eqqummaariffigiuk bakteeriat skuut aluiniissinnaammata, aaqqatini, atisani aammalumi nutsani.
Suulluunniit allat siunnersuutaasinnaasut tapersersornissaannut piareersimavugut, sulisussaagaluillu aningaasaqarnikkut, pisortat suliffeqarfiutaanni namminersortullu suliffeqarfiutaanni sulisut, tamaasa akissarsiaqaannarnissaat tapersersorparput, namminersorlutik suliffeqarfiutillit matuinnassanngimmata, naapertuulluartumik tapersersuerusuppugut.