Tusartuarparput ilinniartitsisut soraarartut. Allaat atuartut tusagassiutitigut saqqummerput mianersoqqusillutik. Eqqartoqqusaanngitsunik ammaallaqqippugut ajornartorsiutigullu eqqartortarlugit, kisianni malitseqartitsineq ajungajappugut. Politikerit tungaanniit.
Naammaleraluarpoq.
Ilungersornerusariaqarpugut ajornartorsiutitta iluarsinissaannut. Soorlu ilinniartitsisussaaleqineq eqqarsaatigalugu. Ukiorpassuarni eqqartornaveersaartarparput ilinniartitsisussaaleqineq, naak oqaatigineqartuaraluartoq.
Nalunaarusiortoqarnikuuvoq aamma erseqqissaassutigineqarnikuuvoq – aamma – ukiorpassuarni. Meeqqat atuarfiat ilungersorpoq, naammattumik aningaasaliisoqarneq ajormat, inuttut ajornartorsiutit ilinniartitsinermi aporfiupput, ilinniartitsisut tunniusimanerat nikerarpoq – ilaannikkut tunniusimasoqanngivittarluni (inuttut ajornartorsiutit pissutaallutik). Aamma ilinniartitsisussaaleqinerput pissutaalluni. Sumiiffippassuarni atuarfinni ajornartorsiutit iliuuseqarfigeriarneqartarput, inunnilli isumaginniffinnit ikorferneqarneq ajorput.
Atuafiit, inunnik isumaginnittoqarfiit angajoqqaallu attaveqaqatigiinnerat amerlasuutigut amingartarpoq aamma takornartaanngilaq aqutsinerluttoqartartoq, aqutsinermut piginnaanikittut aqutsisuutinneqartarmata aammali aqutsinissamut akisussaassuseqarneq amingaataasarmat.
Uangut aaqqiissutissagut imaapput
1. Danmarkimi sulisussarsiortoqarli, danskisut tuluttullu ilinniartitsisissaasunik Danmarkimiit aalleriarta aamma isumagalugu maaniinnissaat sivisunerusumik inuiaqatigiinnullu akuulernissaat sulissutigalugu. – Ilinniartitsisussaaleqineq iluaquserneqassaaq, isumassarsiorfissat nutaat pissarsiarineqassapput aamma tunngavissat assigiinngitsunik sammivillit pitsaanerusut pissarsiarineqassapput atuarfinni.
2. Atuarfiit, inunnik isumaginniffiit angajoqqaallu attaveqaqatigiinnerulernissaannut periutsinik pilersitsisa. Isumagalugu periutsit nunaqarfinnut tulluussarsimanissaat aammali atorneqarsinnaanissaat illoqarfiit nunaqarfiillu akornanni. Aamma paasissutissat nunaqarfiit illoqarfiillu akornanni ingerlaartarnissaat. Isumagalugu paasissutissat ingerlaarnera atuartut pillugit nalunaarsuivinni katersorneqartarnissaat, nuna tamakkerlugu paasissutissat atorneqarsinnaalersillugit.
– Taamaalippat atuartut pillugit paasissutissanik eqiteriviit isumassarsiorfittut atorneqarsinnaalissapput, ilisimalissagatsigu aamma sumeqqissaaq iliuuseqarsinnaassanerluta, aamma takusinnaalissavarput sumi ilinniartitsisussaaleqisoqarnersoq, sumi inunnik isumaginninnikkut suliniuteqartoqassanersoq aamma takusinnaalissavarput sumi ingerlalluartoqarnersoq qularnaarlugulu ingerlalluarfiit allanit isumassarsiorfigineqarsinnaanissaat. Nunaqarfiit arlaanni iluatsittoq, nunap sinnerani sumiiffinni allani misilinneqarsinnaasariaqarpoq.
3. Ilinniartitsisunngorniartarneq pitsanngorsarneqassaaq. Ilinniarnermut ilaalersinneqassaaq qanoq iliorluni inuttut ajornartorsiutit iliuuseqarfigineqarsinnaanersut, inunnik isumaginnittoqarfiit qisuariartannginnerat pillugu naammagittaalliornissamut ilitsersuinerit aamma suliffimmi pissutsit suleqatilluunniit ajorpata isertortumik oqaatilliisinnaanissaq kommunini atuutsilerlugu. Aamma ajornartorsiutit naliginnaasut pillugit nalunaaruteqartarnissamut periutsit atulertariaqarput, peqquserlunneq kammalaatersornerluunniit pinngikkaluarlugit, aqutsinerlunnerli, inunnik isumaginnittoqarfinnit ajornartorsiutit il.il. pinerullugit. Taamaallaat pisortanut sammisut.
– Isiginerlutsitsiniartoqanngilaq, kisianni pisariaqarpoq paasissallugu kommunit sorliit sunik ikorfartorneqarnissaminnik pisariaqartitsinersut, ataavartumik, qularnaarumallugu inuit ikiortariallit pinngitsooratik ikiorneqartarnissaat. Kommunit tamarmik ilungersorput malinnaasinnaannginnamik aamma suli ilungersornerulersussaapput Naalakkersuisutta suliassat suliassaqarfiillu kommuninut tunniussuuttuarmatigit – aningaasartaqanngitsunik aamma suliarinnittussat malinnaatinnagit – sulisussat ilinniarsimasut malinnaatinnagit. Tamatumani inunnik isumaginninneq akisoorujussuaq misileraatigineqarpoq.
Taamaattumik pisariaqarpoq politikerit allanik akunnerminnilu pisuutitseqattaarnerisa kipitinnissaat, atulissagigullu isertorluni oqaatilliisalernissaq aamma kommunit peqataaffigisassaat.
– Sulisut ulluni naliginnarni tamakkuninnga suliallit nalunnginneruaat suut ajornartorsiutaanersut, taakkuuppulli aaqqiissutissanut utaqqinerusariaqartartut, sulissutiginiarneqartarmata suliassat “ilungersunartortaat” taamaattumik arlaannaannulluunniit attuumassuteqanngitsut kommunini ajornartorsiutitit misigineqartartunut aaqqiissutissanik eqqarsartittariaqarpagut. – Nalunaaruteqartarnerit isertortuussapput, politikerit atorfillillu pissusitoqqanik allanngortitserusunngitsut avaqqullugit. Taamaaliornikkut ulluni naliginnarni sulianik ingerlatsisut tusarnaarneqarnerulissagaluarput.
4. Malitseqartitsinernut, ilisimatusarnermut periutsinillu pitsaanerusunik nassaarniarnissamut aningaasat amerlanerungaartut atorneqartariaqarput. Ukiut sisamakkaarlugit taarsersorneqassaarlugit imaluunniit qinersisoqarneri tamaasa. Sapinngisamik amerlanerussuteqarluartut ilinniartitaaneq allallu pillugit isumaqatigiissuteqarsinnaasariaqarput, KIKKUT tamarmik isumaqatigiissuteqarsinnaaniassammata kikkullu tamarmik inuiaqatigiinni eqqarsaatigineqarlutik, tunngavigineqassammat inuiaqatigiit ingerlalluarnerulernissaat.
Qaa, sapinngilagut. Ilisimatusarneq tunngavigilertariaqarparput politikkikkut isummat nikerartut piunnaarlugit. Ukiuni kingullerni 40-ni takoreerparput qanoq ingerlasoqartoq. Pisariaqartippagut ilisimatusarnikkut paasisat tunngavigalugit iliuuseqartoqartarnissaa. Tassa imaappoq ilisimatusarnerit, misissuinerni paasisat il.il. tunngavisariaqarpagut paasiniarlugu ukiuni kingullerni 5-ni, 10-ni imaluunniit 20-ni tulliuttuni qanoq sunniuteqassanersut.
Sapinngissorinerujussuaq paarnaarukkallalaarlugu tusaaniarnerusariaqarpagut suliassanut angisuunut isummat pitsaasut, partiit tamarmik kattuffiillu tunniussinnaasaat atorlugillu sapinngisamik amerlanerpaat isumaqatigiissuteqartinnissaanni, assigiinngitsut misissorluakkat aningaasassaqartinneqartullu tunngavigalugit. Ukiorpassuarni atuuttussanngortinneqartussanngorlugit.
– Siunnersuuteqarnikuuvugut immikkoortortaq taamatut ingerlatsisinnaasoq pillugu, ilaatillugit periutsit suulluunniit iluarsisariallit.
– Isumaqarpugut siunnersuut suli tunngavissaqarluartoq, inuiaqatigiinni atuuttussaq immikkoortortaq pillugu. Taamaasilluta akissaqartitagut kisiisa aallutilissagaluarpagut, ilisimasatsinnullu inunnik isumaginninneq ilinniartitaanerlu tulluussarlugit, nunatta angissusaanut aamma kulturitsinnut.
5. Minnerunngitsumik oqallisigisariaqarpagut nunami maani meeqqat angajoqqaaverussimasut kiisalu meeqqat angajoqqaarsiaqarnissaminnut pisariaqartitsisut il.il.
Qitornartaarsinnaanngitsut ikiorneqartarnerat ajunngilaq, akornatsinniippulli meerarpassuit angajoqqaaqanngitsut, taakkulu iliuuseqarfigisariaqarpagut, amerlanernik meeqqiortoqartinnagu, ajornanngippat. Aporaattoqartariaqanngilaq, kisianni atagu angajoqqaarsianngornissamut periarfissat qaammarsaassutigeriartigit, kiisalu angajoqqaaqanngitsunik meeravissiartaarnissamut periarfissat aamma imaluunniit meeqqat angajoqqaaminnik naammattumik tapersersorneqarneq ajortut pillugit. Ilaqutanngortarpugut meerartaarisimanngisarput ilaqutariinnut akuuleraangat.