UKA2018/153
Tillie Martinussen
Apeqquteqaat aallaavigalugu Inatsisartuni oqallisissatut siunnersuut, nunatsinni sulisussaaleqisalernerup anigorniarnissaa qanoq iliorluta aaqqissavarput?
(Inatsisartuni ilaasortaq Múte Bourup Egede, Inuit Ataqatigiit)
Qujanaq manna apeqquteqaat aallaavigalugu Inatsisartuni oqallisissatut siunnersuut qaqinneqarmat.
Ilumoorpoq suliffissaaleqisunik nalunaarsuisarnerput pisariusinnaammat.
Siullermik ilisimaneq ajorparput soorlu siunnersuuteqartup oqallisissiaini nammineq oqaatigigaa; ilumut inuusuttut suliffissaaleqisut sulisinnaassuseqannginnersut. Amma ilisimaneq ajorparput, suliniutit suut suliffissaaleqisut sinnerinut attuumassuteqassanersut.
Ullumikkut isumaqarpugut suliffissaaleqisut amerlassusaat qaffasinnerusoq, suliffissaaleqisut ilaat Majoriamut innersuunneqarnikuummata aamma ilaqarput arlalinnik atuarnissaminnut piukkunnaateqanngitsunik imaluunniit sullivimminni sungiusaatigalugu sulisoqarpoq immaqa allatigut suliniarfigisariaqaraluartunik sulisinnaanngortinneqassappata.
Inernerisinnaavaa sulilersinnaanissamut piginnaanngorsaanerit naassaanngitsut imaluunniit suliffissaaleqisut amerleriartaarnissaat. Taasakka tamarmik inuiaqatigiinnut iluaqusiisussaanngillat.
Suleqatigiisitsisuni nalunngilluinnaqqissaarparput inuusuttorpassuit ilinnialernissaminnut sulilernissaminnulluunnii piareersimanngilluinnartut inunnik isumaginninnermi suliniutaasartut ataqatigiinnginnerat pissutaalluni, iliuuseqarasuartarnerit amingarmata kiisalu piumassuseqartoqanngimmat atukkat taamaattut allanngortinnissaannut.
Aamma isumaqarpugut pitsaassuseq pigisariaqagaraluarput sumiginnaaneqartoq sakkortuumik, nuna tamakkerlugu atuarfinni tamani, sutigut tamatigut. Ilinniarfiutigut atuarfiutigullu ilisimasatigut akuerineqarsinnaanngitsumik appasippallaarput aamma suliffeqarnerup pisariaqartitaanut naleqqiullugu.
Annernarpoq inuiaqatigiinni kalaallinik nunaqavissunillu sulisoqarusuttuni kiisalu nunami inunngorsimasunik sulisoqarusuffiusumi, aqqutissiuisoqanngimmat atuarfinni aamma iliuuseqarasuartarfinni , meeqqat inuusuttullu iluatsittumik ingerlaqqissinnaaleqqullugit.
Oqaatsitigut, pinngortitalerinermi, angerlarsimaffimmi atukkatigut, ineqarnikkut aamma pikkorissunik sulisoqarnikkut tunngaviusumik piginnaanerineqartussat iluaqutaasussaagaluarput.
Aamma sunngiffimmi ingerlatat peqqinnartut, kikkut tamaasa peqataatillugit ataatsimoornerit pitsaasut peqqinnartullu kiisalu nunarsuup sinnera pillugu ilisimasaqarnerulernissamut periarfissat tamarmik iluaqutiginiarneqartariaqaraluarput.
Allatut ajornartumik tunngaviusumik nunasiaataasutut eqqarsartariaaserput qimattariaqarparput, sunaluunniit nunagisami sanaaq tamanit pitsaanerpaasutut isigivallaarunnaarlugu oqaatsinut allanut ammartariaqarpugut ilanngullugu nammineq oqaatsigut soorunami, nunallu allat isumassarsiorfigalugit pissarsiagullu uangutsinnut naleqqussarlugit.
Inuusuttut aamma internettimi paasissutissanik aallersinnaanngorlugit, nunani allani ilinniarsinnaalersillugit aamma naalagaaffeqatigiit iluanni aammali inooriaatsigut allaanerusut assigiinngeqisullu takutissortariaqarpagut, internet atorlugu aamma paasissutissiisarfiit allat.
Allaffissornerput pisariuallaaqaaq aamma ilinniarsimasut ikippallaaqaat aamma suliniutit suliarinissaannut misissuinissamut neqeroorutit ikippallaat pisarunarpagut.
Aamma eqqarsartaatsitsinni ilikkartariaqarparput sulerulunneq akilersinnaasoq aamma suleruluttut akilerneqartartut atugarissaartartullu, imaassanngilaq nuannaartunartuussasoq Facebookimi qupperninni allassimappat “anaana, ataata oorimik”.
Suut tamaasa inatsisiliuullugit iluarsiiniartassanngilagut taamaakkaluartorli ajornartorsiutit tamaasa ersarissumik unneqqarissumillu paasiniartariaqarpagut kingornalu iliuuseqarfigalugit.
Inuinnarnut immikkut ikorfartuineq allaffissornermut aamma aningaasaateqarfinnut aningaasassarsiornermi kiisalu aqqutaasariaqarpoq taakkunannga kattuffinnik suleqatiginninneq nukittorsarneqartuuppat.
MIO-p erseqqissaanera naapertorlugu meeqqanut inuusuttunullu suliniutit eqqarsaatigalugit angajoqqaat akuutinneqartarnissaat illersorparput, angajoqqaat suleqataasinnaaqqullugit, inuusuttut sulilernissaannut ilinnialernissaannulluunniit, imminnut ilaquttaminnullu iluaqusersinnaaqqullugit.
Pisariaqartippagut timersornikkut eqqumiitsuliornikkullu aaqqissuussinerit amerlanerit aamma inuusuttunut pissanganartuuvoq illoqarfinnut allanut unammiartortarneq, taamaasillutik amerlanerusunik misigisaqartassagaluarput.
Efterskolernerit højskolernerillu aamma pitsaaviupput, amerlanerusunut attaveqalernissamut aqqutaasarmata.
Naggataatigut inuusuttut ulorianartorsiortut immikkut iliuuseqarfigisariaqarput, siusissumik, ujarlugit sullittariaqarput eqimattat assigiinngitsut, aamma tamanna pisariaqarpoq malitseqartittariaqarpullu iliuutsit neqeroorutinik pitsaasunik sulilersinnaaqqullugit, sullivinni nukappiaraatitut, imaluunniit niviarsiaraatitut, suliffeqalernissaannut ineriartortillugit.
Aamma qulakkeertariaqarparput mattussivinniittut inuusuttut ullumimut naleqqiullugu pitsaanerusumik piginnaanngorsartarnissaat – iinnialersinnaaqqullugit aamma pikkorissarsinnaaqqullugit mattussivinniinnerminni aamma nakkutigisaallutik mattussivimmiikkallarnerminni atugaasa pitsaanerunissaat qularnaartariaqarpoq, aqutseriaatsimut akeqqersoqqunagit aamma suliffissaaleqisut nalunaarsorneqartarfiannut ilanngutiinnaqqunagit, nappatigalugulu pinerluttuliorluni isertitaqartarneq.
Suliniutit iluaqutaasut nukittorsartariaqarpagut, iliuuseqarasuartarnerit aamma naqqaniit pitsanngorsartariaqarpagut taamatullu inuinnaat nukittorsarlugit piginnaanngorsarlugillu, inuusuttunik sullissisut – inuusuttunut iluaqutaasunik suliniutinik aallartitsisinnaalersillugit. Qanittuanni suliniutit ingerlattariaqarput aamma siunertaralugu taamaaqataasa ilanngutinnissaat, iluamik aqqutissiuullugit taamatut misigisaqareersimasut ikiorsiullugit.
Immaqa miljøarbejderit, tarnikkut paasiniaanerit kiisalu ataatsimoorfiit peqqinnartut aqqutissaapput.
Qulaani siunnersuuterpaaluit taavagut. I
Taamatulli oqareerluta isumaqarpugut siunissaq eqqarsaatigalugu iliuuseqarasuartarnerit ilungersuunnerusariaqaraluarpagut kiisalu sulliviit pingaartut nukittorsarlugit soorlu meeqqat atuarfii, meeqqeriviit meeraaqqeriviillu, qularnaarumallugu siunissaq qaamasoq, taamatuttaaq aamma tunngaviusumik piginnaanerit sallersaatinneqartariaqarput.